Zapewnianie osobom niepełnosprawnym dostępu do edukacji przyrodniczej i kontaktu z przyrodą

Park Narodowy Gesäuse ma piękny naturalny krajobraz. Trzy centra turystyczne: Centrum Informacyjne Admont, Centrum przygody Weidendom i Pawilon Parku Narodowego Gstatterboden są przystosowane dla niepełnosprawnych. Podobnie jak szlak tematyczny "Lettmair Au" i wolny od barier szlak turystyczny Leierweg. Wiele ofert jest dostępnych zarówno dla gości indywidualnych, jak i grup, dzięki czemu osoby o ograniczonej sprawności ruchowej mogą korzystać ze szczególnych doznań przyrodniczych w Parku Narodowym Gesäuse. Bezpośrednio przy Weidendom znajduje się specjalnie oznakowany parking dla osób niepełnosprawnych.

Więcej informacji znajdziecie tutaj https://www.nationalpark.co.at/de/naturerlebnis/barrierefrei.

Austriacki Park Przyrodniczy Kaunergrat w Tyrolu służy jako przykład dobrych praktyk w zakresie udogodnień likwidujących bariery. Dla zwiedzających, szczególnie osób z zaburzeniami motorycznymi, zapewnione są różnorodne rozwiązania. Możliwe jest wypożyczenie przydatnego sprzętu, takiego jak rowery ręczne, jednopłozowe narty (mono-ski) czy sanie terenowe. W celu dostania się na wyżej położone piękne miejsca, takie jak Gepatschhaus, Falkaunsalm czy Aifneralm, możliwe jest skorzystanie z silnika (Swiss Trac) pomagającego wózkom inwalidzkim podjechać pod strome zbocza. Bagna oraz pomnik przyrody Piller Moor mogą być podziwiane z 700 metrowej drewnianej kładki, która tworzy ścieżkę przyrodniczą z tablicami informacyjnymi.

W pobliżu centrum Parku znajduje się podest widokowy Gacher Blick, który dostępny jest również dla wózków inwalidzkich. Z kolejnego punktu widokowego, Adlerblick, rozciąga się przepiękny widok na dolinę Kaunertal i liczne szczyty o wysokości ponad 3000 m. Platforma umiejscowiona jest na 100 metrowej skale, na którą prowadzi szeroka żwirowa droga. Niemniej jednak konieczne jest użycie wózka z napędem lub silnika pomocniczego (Swiss Trac).

Osoby korzystające z silników pomocniczych (Swiss Tracs), mogą udać się do restauracji Bergrestaurant Sattelklause, która znajduje się na wysokości 1900 m. Możliwe jest również skorzystanie z czteroosobowej kolejki krzesełkowej, na którą można zabrać ze sobą wózek inwalidzki, silnik pomocniczy (Swiss Trac) lub wózek dziecięcy. Nieopodal restauracji znajduje się łatwo dostępna ścieżka edukacyjna poświęcona rodzimej faunie. Aby wrócić w dół doliny, możliwe jest skorzystanie z górskich gokartów, odpowiednich również dla osób korzystających na codzień z wózków inwalidzkich.

W Kaunergrat jest plac zabaw o nazwie Bach am Moos, który dostępny jest dla dzieci z niepełnosprawnością ruchową oraz dla użytkowników wózków inwalidzkich.

Rejon lodowcowy Kaunertaler Gletscher, to obszar narciarski znany i doceniany przez osoby z niepełnosprawnością ruchową od lat. Możliwe jest dotarcie z parkingu dostosowanego dla niepełnosprawnych, do kolejek linowych, wyciągów i stoków zupełnie bez żadnych barier. Stoki są szerokie, odpowiednie dla nart jednopłozowych (mono-ski), toalety w łatwo dostępnej restauracji Weißsee są dostosowane do potrzeb niepełnosprawnych. Poczynając od ubiegłego sezonu, stacje narciarskie wprowadziły specjalne osobne kolejki dla osób korzystających z nart jednopłozowych. Co więcej, obsługa stacji narciarskich oraz instruktorzy narciarstwa są przeszkoleni w zakresie pracy z osobami z niepełnosprawnościami ruchowymi. Inne przyjazne opcje, to cztery trasy biegówkowe, dostępne dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, możliwe jest również wypożyczenie sań w celu pokonania takiej trasy.

W obszarze Parku Narodowego dostępne jest wiele bezbarierowych miejsc noclegowych, np. hotel Weißseespitze, który oferuje 30 pokoi przystosowanych nawet dla osób sparaliżowanych.

Bardzo pomocnym narzędziem w planowaniu wycieczki w rejonie Terra Raetica, do którego należy Park Narodowy Kaunergrat, jest „Rolli Roadbook” („Rolli” to kolokwialnie w języku niemieckim wózek inwalidzki). Zawiera informacje o szlakach i wycieczkach, które wymagają użycia silnika pomocniczego (Swiss Trac) do wózka inwalidzkiego, o wysokościach wzniesień, długościach i czasie przebycia szlaku oraz o stanie i utrudnieniach na trasach. Zawiera dokładne opisy szlaków wraz z mapami i zdjęciami. Trasy zostały przetestowane przez użytkowników wózków inwalidzkich.

Więcej informacji na: www.kaunertal.com/de/Ihr-Kaunertal/Barrierefrei (w języku niemieckim i angielskim)

Doświadczać natury w parku narodowym powinni mieć możliwość wszyscy – to idea w Eifel. Bramy wejściowe parku narodowego to idealne miejsce na rozpoczęcie wizyty. To punkty informacyjne, które oferują różnorodne wystawy dotyczące tematów związanych z Parkiem Narodowym Eifel. Brama wejściowa Gemünd jest jednym z pięciu obiektów tego typu. Wszystkie wystawy opatrzone są opisami w języku Braille’a. Panel sterowania makiety również jest wyposażony w jezyk Braille’a.

Pozbawiony barier obszar przyrodniczy „Wilder Kermeter” umożliwia dostęp do przyrody bez utrudnień. Punkty obserwacyjne dzikiej przyrody oraz wycieczki z przewodnikiem dostosowane są do potrzeb ogółu osób z niepełnosprawnościami. Kermeter to grzbiet górski pomiędzy Gmünd i Heimbach, który tworzy przyrodnicze serce całego parku narodowego. Tam odwiedzający spacerują po lesie mieszanym z bukami odmiany czerwonej, obecnie przekształcający się powtórnie w dziką przyrodę bez ingerencji człowieka.

Poza wolną od barier siecią szlaków turystycznych, obszar przyrodniczy „Wilder Kermeter” zawiera punkty widokowe z których rozciągają się spektakularne widoki na jeziora oraz ścieżkę przyrodniczą "Der Wilde Weg". Na ścieżce znajduje się 10 tablic, w większości interaktywnych, zawierających informacje o miejscowej dzikiej przyrodzie, o rozwoju lasu oraz różnorodności biologicznej Parku Narodowego Eifel.

Na ścieżce, co każde 250 m znajduje się ławka, dodatkowo w czterech miejscach ustawione zostały kanapy sensoryczne. Tutaj odwiedzający mogą cieszyć się widokiem koron drzew, słuchać dźwięków natury czy po prostu relaksować się. W obrębie stref odpoczynku w Kermeter, punktu widokowego Hirschley oraz stacji badawczej Wilden Weg, dostępne są również stoły dla odpoczywających.

Turyści z zaburzeniami wzroku są prowadzeni przez system dotykowy przez cały obszar przyrodniczy. W istotnych punktach system wskazówek znajduje się na podłożu. Krawędź roślinności rosnącej wzdłuż szlaku jest obecna na całej długości i poprzez dotyk może służyć jako wyznacznik skraju ścieżki. Jedynym wyjątkiem jest drewniany most na początku ścieżki przyrodniczej, posiada on jednak poręcz na całej długości, co pozwala na orientację. W miejscach istotnych jak ławki lub tablice przy szlaku, w poprzek ścieżek znajdują się przykuwające uwagę ciągi wskazówek na podłożu. Na skrzyżowaniach znajdują się paski prowadzące. Wszystkie informacje w obszarze „Wilder Kermeter” są dostępne w formie pisanej wypukłymi drukowanymi literami, językiem Braille’a oraz akustycznej. Dostępna jest również darmowa ulotka o ścieżce przyrodniczej w języku Braille’a.

Wystawa pt. „Wildnis(t)räume” (z niem. dzikie tereny, dzikie marzenia) może być odbierana przez wszystkich, wszystkimi zmysłami. Ponad 50 instalacji dotykowych zaprasza odwiedzających do dotykania. Zapachy mogą być wdychane, a ponad 30 głośników daje przykład „dźwięków natury”. Jest wiele miejsc do siedzenia i odpowiednio dużo miejsca na wózek inwalidzki lub wózek dziecięcy. Dotykowy system naprowadzania wskazuje drogę do wszystkich informacji dostępnych w różnych formach: w języku łatwym do odczytania, wypukłymi literami oraz Braille’m. Wszystkie teksty i grafiki mają odpowiednio wyostrzony kontrast. Możliwe jest darmowe wypożyczenie interaktywnych przewodników, które zawierają nagrania dźwiękowe oraz opisy w niemieckim języku migowym. Dostępne są przenośne wzmacniacze dźwięku. Dotykowe plany przestrzenne pomagają w orientacji w budynkach i w terenie.

Naprowadzający system dotykowy prowadzi również od przystanku autobusowego (oddalonego o około 220 m) do centrum dla zwiedzających.

Wystawa będąca częścią "Forum Vogelsang IP" jest dostępna przez centrum dla zwiedzających z recepcją i sklepem. Około 170 m dalej znajdują się oznaczone miejsca parkingowe. Wewnątrz centrum dla zwiedzających siedzenia dostępne są wszędzie. Pozbawione barier łazienki znajdują się w centrum dla zwiedzających, na terenie wystawy „Wildnis(t)räume” oraz w okolicznych lokalach gastronomicznych.

Na recepcji centrum dla zwiedzających oraz na wystawie, wykwalifikowana obsługa zapewnia pomoc osobistą i odpowiada na pytania. Po wcześniejszej rezerwacji telefonicznej, możliwe jest zorganizowanie osobistego asystenta oraz wypożyczenie wózka inwalidzkiego.

Leśnicy i strażnicy leśni są regularnie szkoleni w zakresie dostępności. Uczą się jak sprawić by wycieczki z przewodnikami były atrakcyjne dla ludzi zarówno z niepełnosprawnościami jak i bez.

Więcej informacji na stronie: https://www.nationalpark-eifel.de/de/nationalpark-erleben/barrierefrei-unterwegs/ (po niemiecku).

Wspaniałe doświadczanie przyrody możliwe jest w Parku Narodowym Müritz. W celu udostępnienia go niewidomym oraz niedowidzącym miłośnikom przyrody, oferowane są specjalne przewodniki z różnych punktów początkowych parku. Zawierają wycieczki dotyczące nietoperzy czy głosów ptaków oraz wycieczkę z przewodnikiem jesienią w celu obserwacji i słuchania żurawi i jeleni. Wycieczki koordynowane są przez władze parku mieszczące sie w Hohenzieritz. Tam odwiedzający mogą uzyskać więcej informacji.

Na parterze dworu Boek znajduje się stała wystawa „Rybacy z Boek”. Możliwe jest dotykanie wielu eksponatów. Istnieje możliwość wypożyczenia przewodnika z opisami w wersji audio dla niewidzących. Osobom niewidomym oraz z zaburzeniami wzroku poleca się również odwiedzić wystawę „W Królestwie buków”.

W dworze Boek znajduje się również tablica z wszystkimi szlakami pieszymi Parku Narodowego Müritz. Dodatkowe informacje można znaleźć w przewodniku głosowym i ulotkach w języku Braille’a opisujących możliwości wycieczek z przewodnikiem. Obok dworu znajduje się restauracja, która zaprasza odwiedzających Park do odpoczynku i oferuje menu w języku Braille’a.

Na zewnątrz znajduje się kolorowa makieta dotykowa parteru budynku dworu, która umożliwia poznanie przestrzeni przez dotyk.[1]

Szlak przyrodniczy „SpurenWeg“ („ścieżka tropów”) mierzący 3,5 km jest dostępny dla osób z zaburzeniami wzroku oraz niewidomych. To nie tylko szlak leśny, ale szlak pełen wspomnień z przeszłości. Podczas przejścia zwiedzający poznają krajobraz, w którym wzajemnie oddziałują na siebie kultura ludzka i dzika przyroda. Informacje na rozmaitych tablicach i punktach informacyjnych napisane są również Braille’m. Możliwe jest także wypożyczenie dodatkowej broszury na temat „SpurenWeg“ w jęzku Braille’a.

Więcej informacji do znalezienia na stronie: https://www.mecklenburgische-seenplatte.de/barrierefreier-tourismus/mueritz-nationalpark (po niemiecku).

[1] Por.: http://databus.dbsv.org/databus/, (1.03.2021).

Wycieczki z przewodnikiem w języku migowym, wolne od barier rozwiązania konstrukcyjne czy oferta on-line w łatwym języku – Park Narodowy Schwarzwaldu jest świadomy ich roli jako współtwórca społeczeństwa bez barier i traktuje je bardzo poważnie. Za to zobowiązanie zespół Parku Narodowego został wyróżniony przez Lebenshilfe Offenburg-Oberkirch zaszczytną nagrodą „razem bez ograniczeń”.

W przyszłości Park Narodowy będzie kontynuował starania by zredukować bariery – dotyczy to zarówno drobnych szczegółów, jak wybór corocznych wydarzeń, ale również dużych przedsięwzięć, jak planowanie infrastruktury. Aktualnie budowane jest nowe, pozbawione barier centrum dla odwiedzających.

Więcej informacji na: https://www.nationalpark-schwarzwald.de/de/erleben/barrierefrei-unterwegs/ (po niemiecku).

Kontakt: info@mahp.de

Park Narodowy Balaton Uplands został utworzony w 1997 roku. Zlokalizowany jest na północnej linii brzegowej jeziora Balaton. Obszar parku narodowego to około 57 000 ha, w skład czego wchodzi sześć obszarów chronionego krajobrazu, np. Kis-Balaton czy Półwysep Tihany.

Poprawa dostępności dla niepełnosprawnych gości jest sprawą priorytetową dla Parku Narodowego. Zwraca się szczególną uwagę by przystosować szlaki przyrodnicze i centra dla zwiedzających ze szczególnymi potrzebami. Ścieżki przyrodnicze w Parku Narodowym Balaton Uplands przedstawiają najpiękniejsze i najbardziej zróżnicowane formacje przyrodnicze w rejonie. Szlaki położone są na stosunkowo małym obszarze, ale występują  między nimi duże różnice wysokościowe. Co za tym idzie, jedynie niektóre fragmenty szlaków mogą być odwiedzane przez osoby o ograniczonej sprawności ruchowej lub korzystające z wózków inwalidzkich. Wycieczki z przewodnikiem na tych szlakach są dostępne dla osób z różnymi niepełnosprawnościami. Po wcześniejszym zgłoszeniu, zapewniony może zostać indywidualny przewodnik.

Okolice Belső-tó („Jezioro Wewnętrzne”) w Tihany są najchętniej odwiedzane, ponieważ łatwo się tam dostać oraz przemieszczać, nawet samodzielnie. Ludzie odwiedzają Belső-tó by nauczyć się o ekosystemach wodnych. Mogą również obserwować bydło węgierskie szare oraz susły na trawiastym brzegu jeziora. Skałki w Kali Basin są dostępne dla niepełnosprawnych. W wielu miejscach przy drogach można znaleźć wychodnie piaskowca. Dotykanie różnego rodzaju powierzchni przysparza emocjonujących doznań.

Centrum dla zwiedzających Parku Narodowego Balaton Uplands może być odwiedzane przez osoby o ograniczonej mobilności. Toalety pozbawione są barier, większość wystaw jest interaktywna, co oznacza, że odwiedzający mogą czuć i dotykać eksponaty (np. gra „Poczuj skały” w jaskini Tapolca). Filmy wyświetlane w pokojach kinowych mają napisy. Wiele centrów oferuje specjalne programy i warsztaty dla zainteresowanych. W warsztatach przyrządzania  zupy, organizowanych przez Dom Lawendowy w Tihany, często uczestniczą osoby niepełnosprawne.

Strona internetowa parku zawiera informacje o szlakach przyrodniczych, centrach dla odwiedzających oraz miejscach noclegowych dla osób zainteresowanych odkrywaniem przyrodniczych wartości obszaru: http://www.bfnp.hu/en (w językach: angielskim, niemieckim i węgierskim).

Rejon Bieszczad to obszar górzysty w południowo-wschodniej Polsce, który uważany jest za najbardziej niedostępne i dzikie pasmo w Polsce. W ostatnich latach rejon ten mocno otwiera się na osoby niepełnosprawne. Rozwija się zaplecze noclegowe dostosowane do potrzeb osób z wszelkiego rodzaju niepełnosprawnościami, część ośrodków oferuje rehabilitację oraz hipoterapię.
Regionalna atrakcja w postaci bieszczadzkiej kolejki wąskotorowej jest dostępna dla niepełnosprawnych, kolejka ma specjalny wagon dostosowany do przewozu wózków inwalidzkich, a toalety na początkowej i końcowej stacji pozbawione są barier. Jedną z największych atrakcji regionu jest Zalew Soliński, po którym rejsy dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich oferuje Statek Pasażerski Bryza. Istnieje kilka możliwości wycieczek górskich dla osób z zaburzeniami ruchu lub wzroku, gdzie szlaki są utwardzone i ograniczone barierkami, a w miejscach podmokłych skonstruowane są drewniane podesty. W miejscowości Uherce Mineralne dostępna jest dla niepełnosprawnych unikalna atrakcja ruchowa – bieszczadzkie drezyny rowerowe. W całym regionie znajdują się skanseny, muzea oraz miejsca odpoczynku i restauracje dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Dodatkowo w miejscowości Wołosate powstał mały ogród botaniczny pozbawiony barier, ukazujący najważniejsze gatunki roślin porastających Bieszczady, gdzie odwzorowane zostały w miniaturze bieszczadzkie połoniny. Na całym obszarze działa Grupa Bieszczady, której członkowie oferują wycieczki dla grup osób niepełnosprawnych i seniorów, a program ustalany jest indywidualnie. W ofercie znajduje się również kurs fotografii przyrodniczej dla osób poruszających się na wózkach.

Więcej informacji: www.grupabieszczady.pl

Karkonosze to jedno z najbardziej znanych i turystycznych pasm Sudetów, leżących w południowo-zachodniej Polsce. Najcenniejsze obszary chronione są w ramach Karkonoskiego Parku Narodowego, który rozciąga się na tereny Polski i Czech. Dyrekcje Parków Narodowych z obu krajów, we współpracy z instytucjami regionalnymi, realizują projekty z zakresu udostępniania gór osobom niepełnosprawnym – Karkonosze dla wszystkich i Karkonosze bez barier. Na obszarze Karkonoszy wyznaczono kilkanaście tras dostępnych dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, obejmują szlaki podgórskie jak i wysokogórskie, gdzie potrzebna jest pomoc osób towarzyszących. Trasy są odpowiednio oznakowane w terenie, a na stronie Parku Narodowego dostępne są szczegółowe materiały w postaci broszury opisującej konkretne szlaki odpowiednie dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, osób starszych czy rodzin z małymi dziećmi.

Więcej informacji: www.karkonosze.pl

Wigierski Park Narodowy to obszar, w którym królują jeziora, ich ogromne zróżnicowanie jest jednym z największych walorów krajobrazowych Parku. Jest to miejsce piękne, unikatowe i wspaniale przystosowane dla osób niepełnosprawnych. Budynek dyrekcji jest pozbawiony barier, obok znajduje się stacja ładowania wózków elektrycznych. Wewnątrz zwiedzać można wystawę Nad Wigrami, która jest dostępna i przyjazna dla osób niewidomych (opisy w języku Braille’a, notatki dźwiękowe, eksponaty dotykowe, system naprowadzania) oraz niepełnosprawnych ruchowo (podjazdy, tablice informacyjne na odpowiedniej wysokości). Podobnie jest w Muzeum Wigier w miejscowości Stary Folwark. Ze względu na małe różnice wysokościowe, na terenie WPN wyznaczono aż 82,5 km tras przystosowanych dla osób niepełnosprawnych, w tym ścieżkę edukacyjną Jeziora. Dodatkowo, dla użytkowników wózków dostępne jest kilka platform i pomostów widokowych, z których rozciągają się przepiękne widoki na okoliczne jeziora i lasy.

Więcej informacji: www.wigry.org.pl

Tutaj znajdziesz dostępne rezerwaty należące do organizacji The Wildlife Trusts:

https://www.wildlifetrusts.org/visit/accessible-nature-reserves

Dostępna dla niepełnosprawnych ścieżka w koronach drzew mierząca 1400 m długości, znajdująca się na wysokości 21 m, prowadzi przez górski las mieszany na szczycie Grünberg. Przebiega przez wiele ciekawych stacji edukacyjnych i przygodowych: https://www.baumwipfelpfade.at/salzkammergut/

Wolna od barier, 21-metrowa wieża widokowa Wurbauerkogel w Parku Narodowym Alp Wapiennych w Austrii oferuje zapierający dech w piersiach widok. Wyraźnie widać 21 otaczających wieżę dwutysięczników: Totes Gebirge (Góry Martwe), Góry Sengsen i Haller Mauern, prawie na wyciągnięcie ręki: https://www.kalkalpen.at/de/Besuchen_Erleben/Besucherzentren/Panoramaturm_Wurbauerkogel.

Park jest zaprojektowany tak, by być jak najbardziej pozbawionym barier, jak to możliwe.

Obszar ma system ścieżek bez pochyłości, dostosowany dla osób niepełnosprawnych oraz kilka pozbawionych barier urządzeń sanitarnych. Obok klasycznych rozwiązań bezbarierowych, takich jak bezprogowe wjazdy czy drzwi automatyczne z czujnikami, z poziomu gruntu dostępne są cztery łazienki dostosowane dla niepełnosprawnych oraz duży obszar pozbawiony schodów z wieżą obserwacyjną dostępną dla osób na wózkach inwalidzkich, z balkonikami czy wózkami dziecięcymi. Osoby projektujące park i towarzyszącą infrastrukturę, zawsze zwracali uwagę na to by „doświadczenie było dostępne dla 100% gości”.

Współpraca z agencjami konsultingowymi ludzi z zaburzeniami motorycznymi i zaburzeniami wzroku, przyczyniła się do tego, że Park Ogrodów uważany jest za przykład najlepszych praktyk we Fryzji Wschodniej. Przejawia się to w wielu miejscach, jak „Fontanna dla Niewidomych”, znaki skierowane do osób niedowidzących, liczne elementy dotykowe oraz możliwość wypożyczenia balkonika, wózka inwalidzkiego czy wózka ręcznego. W kasie rozdawane są gościom broszury w języku Braille’a.

Szczegółowe informacje dostępne również dla:

• Osób z zaburzeniami słuchu
• Głuchych
• Alergików i osób z nietolerancją pokarmową
• Strona internetowa Ogrodów jest dostępna w języku łatwym do odczytania.

Nowa wystawa z 650 preparatami ptasimi oraz mnóstwem informacji i doświadczeń o lokalnym ptasim świecie jest nową atrakcją w parku ogrodów Bad Zwischenahn. We współpracy z firmą grauwert zwrócono uwagę na potrzeby szerokiej gamy grup docelowych, aby zrealizować dostępność jako atrakcyjny projekt dla każdego. Wynika to z faktu, że wybrany program finansowania i wsparcia wymagał ostatecznej certyfikacji dostępności zgodnie z kryteriami pieczęci "Podróż dla wszystkich". W tym celu grauwert stale koordynował swoje działania z architektami i projektantami wystaw: Nie tylko w celu zapewnienia dostępu do pokoi i gablot z wózkami spacerowymi lub inwalidzkimi. Równie duże znaczenie przywiązywano do oferowania ekscytujących wrażeń gościom z niepełnosprawnością sensoryczną: Stacje interaktywne, sprzęgła do dotykania i wywołania ptaków do słuchania.
Grauwert umożliwił również rezygnację z projektowania zorientowanego na deficyt w każdym szczególe - w rezultacie zwiedzający postrzegają wystawę jako komfortową i atrakcyjną.
W międzyczasie wystawa uzyskała certyfikat z pieczęcią i została otwarta dla publiczności.

Więcej informacji na: https://www.park-der-gaerten.de/en.html (po angielsku i niemiecku).

Ziołowa Dolina to park pokazowy i centrum edukacyjne zlokalizowane w miejscowości Zánka na Węgrzech. Celem parku jest przedstawienie gatunków ziół występujących na Wzgórzach Balatonu w interaktywny i doświadczalny sposób.

Park pokazowy zapewnia interesujące i efektowne atrakcje dla zwiedzających. Oferuje różnorodne programy i usługi dla turystów, rodzin, grup szkolnych, zwolenników zrównoważonego rozwoju, zielarzy czy botaników.

Na Wzgórzach Balatonu zioła zrywane są ręcznie, starannie wybierane i przetwarzane tradycyjnymi metodami. Zainteresowani odwiedzający mogą uczestniczyć w zbiorze ziół oraz w ich przetwarzaniu, mogą zobaczyć jak zioła są poddawane obróbce (suszenie, destylacja i wytwarzanie naturalnych produktów). W pokoju kinowym, goście mogą obejrzeć filmy o ziołach i ich wykorzystaniu. W sklepie można skosztować ziołowych herbat i syropów. Dodatkowo wzbogacić można przez odwiedzenie ogrodu wodnego, ogrodu sensorycznego lub trawiastego obszaru relaksacyjnego.

Ziołowa Dolina przykłada dużą wagę by osoby niepełnosprawne były mile widzianymi gośćmi. Park został zaprojektowany bezbarierowo. Centrum wystawowe i ogród posiadają rampy i mogą być odwiedzane przez osoby jeżdżące na wózkach inwalidzkich. Toalety są bezbarierowe. W ogrodzie sensorycznym, zioła posadzone są w wyniesionych skrzyniach ogrodowych, przez co dotykanie i wąchanie roślin jest łatwiejsze dla osób z zaburzeniami ruchu. Planowane jest również użycie piktogramów w celu dostarczenia informacji na temat ziół i ich wpływu.

Ziołowa Dolina oferuje specjalne programy dla osób z niepełnosprawnościami, które zawierają np. poznawanie przypraw i innych aromatycznych roślin za pomocą węchu, zajęcia w ogrodzie sensorycznym, gdzie można dotykać roślin, kruszenie suchych ziół oraz próbowanie świeżych ziół i herbat.

Więcej informacji na: https://architizer.com/projects/herb-valley-centre-zanka/ (po angielsku).

Ogród Sensualny znajduje się na terenie Arboretum w Bolestraszycach. Ogród przeznaczony jest przede wszystkim dla osób z niepełnosprawnościami ruchowymi, zaburzeniami wzroku oraz dla osób starszych i może być odbierany za pomocą wszystkich zmysłów. Wszyscy zwiedzający mogą poznawać i podziwiać piękno i różnorodność roślinności, poruszając sie szerokimi, łagodnie meandrującymi alejkami. Chociaż nie jest to obszar dzikiej przyrody, to w Arboretum podziwiać można kilkutysięczną kolekcję roślin rodzimych, w tym chronionych gatunków roślin rzadkich i ginących w Polsce. Tablice z opisami gatunków napisane są dużą czcionką oraz w języku Braille’a. Zwiedzanie ułatwiają liczne drewniane ławki, stanowiące miejsca odpoczynku. Na grządkach w wyniesionych skrzyniach zostały posadzone rośliny o charakterystycznym zapachu i strukturze, które zwiedzający mogą z łatwością poznawać za pomocą węchu i dotyku.

Więcej informacji: bolestraszyce.com.pl/informacje-ogolne/ogrod-sensualny

W Parku Śląskim w Chorzowie realizowany jest projekt Park bez barier, który ma na celu dostosowanie infrastruktury parku do potrzeb i możliwości osób z wszelkiego rodzaju niepełnosprawnościami. Fundacja Park Śląski rokrocznie organizuje Śląski Piknik Integracyjny dla Osób Niepełnosprawnych, a także spacery, warsztaty i spotkania z osobami niepełnosprawnymi oraz seniorami w Parku Śląskim.

Więcej informacji: www.parkslaski.pl

Toruński Ogród Zoobotaniczny jest w pełni dostępny dla osób niewidomych i słabowidzących. Pawilony, takie jak np. herpetarium i ptaszarnia, wyposażone są w stanowiska dźwiękowe. Wszystkie tablice z opisami gatunków są w zasięgu ręki, napisane językiem Braille’a, niektóre mają wypukłe ryciny. W Ogrodzie prowadzone są zajęcia dydaktyczne dla niewidomych dzieci i dorosłych, gdzie uczestnicy otrzymują przystosowane dla nich materiały edukacyjne. Ogród prowadzi także program hortiterapii (terapii ogrodem) dla osób niepełnosprawnych intelektualnie, w celu podniesienia ich umiejętności społecznych.

Więcej informacji: zoo.torun.pl/pl

Poruszanie się po piasku wózkiem inwalidzkim to nie lada wyzwanie. Gdańskie plaże są przystosowane i przygotowane na przyjęcie osób niepełnosprawnych. Wiele zejść na plaże wyposażonych jest w kładki ułatwiające zjazd, na kilku można wypożyczyć tzw. Amfibię – lekki pojazd na szerokich kołach, którym z łatwością można poruszać się po piasku, a także zażywać kąpieli w morzu. Plaże Bałtyku to nie tylko miejsce turystyczne, ale również ciekawe przyrodniczo wydmy, czy gatunki skorupiaków i ptaków nie spotykane nigdzie indziej w Polsce.

Więcej informacji: www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/93229

W celu umożliwienia wszystkim obywatelom kontaktu z naturą, w Hiszpanii opracowane zostały uniwersalne zasady dotyczące dostępności parków i ogrodów miejskich dla osób niepełnosprawnych. W części dużych hiszpańskich miast są one wdrażane w życie. Wytyczne opracowano w ośmiu kategoriach. Zasady wskazują między innymi sposoby prostego projektowania przestrzeni i odpowiedniego dostosowania ścieżek (szerokość, ograniczniki, brak schodów). Mówią o rodzajach informacji, jakie powinny znaleźć się w parku oraz o ich dostępności dla osób z różnymi niepełnosprawnościami (wysokość umieszczenia napisów, odpowiedni język). Architekci zieleni zachęcani są do wkomponowania w przestrzeń parku elementów oddziałujących na wszystkie zmysły, np. pachnących roślin, szumiącej wody, podłoża o zróżnicowanej strukturze czy odpowiednio dobranych kontrastujących kolorowych roślin. Kolejnym ważnym elementem każdej miejskiej przestrzeni zielonej jest mała architektura - ławki tworzone z gładkich materiałów powinny wyróżniać się na tle otoczenia, studzienki i włazy muszą być całkowicie wyrównane do podłoża.
Podobne zasady dostępności opracowane są w Hiszpanii dla parków narodowych.

Więcej informacji do pobrania (tylko po hiszpańsku) www.feandalucia.ccoo.es/docu/p5sd6125.pdf

Wycieczki, szlaki krajobrazowe, pętle trekkingowe: wybrane szlaki piesze dostępne dla wózków inwalidzkich sprawiają, że potęgę gór Tyrolu doświadczać można bez barier: https://www.tirol.at/reisefuehrer/barrierefrei/rolli-wandertouren (po niemiecku).

Przy budynku Dyrekcji Parku Narodowego “Ujście Warty” w Chyrzynie znajduje się Przyrodniczy Ogród Zmysłów. Zaprojektowany jest w formie interaktywnych zabaw, z myślą o osobach niepełnosprawnych. Nawierzchnia ścieżek jest dostosowana do wózków inwalidzkich, opisy są w języku polskim i niemieckim oraz Braille’a. Na ścieżkę składa się 12 przystanków, w tym poznawanie roślin wszystkimi zmysłami, rozpoznawanie sylwetek ptaków na podstawie makiet, chodzenie po różnych nawierzchniach (osoby widzące mają zawiązywane oczy), czy naśladowanie odgłosów przyrody za pomocą prostych przyrządów.

Więcej informacj: www.pnujsciewarty.gov.pl/69,sciezki-przyrodnicze?tresc=99

Przewodnicy z Chiemsee chcą sprawić aby doświadczenie przyrody odbierane było wszystkimi zmysłami. Czyste doświadczenie natury jest tematem przewodnim każdej wycieczki przyrodniczej. W czasie trwania wycieczki z przewodnikiem, osoby niewidome i niedowidzące mogą dotknąć, usłyszeć i poczuć przyrodę taką, jaka jest. Ludzie widzący mają okazję odkrywania przyrody wszystkimi swoimi zmysłami, nawet w ciemności, np. podczas wycieczki „Bobry nad jeziorem Chiemsee”.

Ponadto do dyspozycji jest przenośna dotykowa mapa jeziora Chiemsee, dzięki której osoby niewidome poznają przestrzeń wokół jeziora. Wycieczki łódką po jeziorze, podczas których przewodnik opowiada o okolicy z wykorzystaniem mapy dotykowej, są świetną okazją ćwiczenia włączania osób z niepełnosprawnościami w aktywności związane z przyrodą i kulturą.

Więcej informacji na: www.landschaftsfuehrer.com (po niemiecku).

Kontakt: info@landschaftsfuehrer.de

Od 2009 roku organizacja EUROPARC, zrzeszająca narodowe obszary naturalnego krajobrazu, ściśle współpracuje z Niemieckim Federalnym Stowarzyszeniem Lebenshilfe jako członek programu wolontariackiego. Wspólnie udało się połączyć 17 obszarów naturalnego krajobrazu i „sąsiadujących” z nimi oficerów Lebenshilfe, w celu promowania zaangażowania ludzi z niepełnosprawnościami umysłowymi w ochronę przyrody. Początkowo, pierwszym zadaniem było stworzenie schematu, w którym ludzie z niepełnosprawnościami umysłowymi mogą również skorzystać ze swojego prawa do zaangażowania obywatelskiego. Skupiono się na wolontariuszach wykonujących praktyczne prace manualne.

Wolontariusze z trudnościami w uczeniu się otrzymują oferty w formie instruktażu w łatwym języku. W ten sposób mogą pogłębić swoją wiedzę na temat przyrody, różnorodności biologicznej oraz ochrony środowiska. Są oni dobrze przygotowani i zaangażowani, wraz z innymi wolontariuszami aktywnie podejmują działania ochrony przyrody w parkach przyrody i rezerwatach biosfery. Robiąc to świadomie, przyczyniają się do ochrony różnorodności biologicznej.

Partnerzy współpracujący w ramach projektu „Niepowstrzymanie zaangażowani: Ludzie z niepełnosprawnościami umysłowymi odkrywają, doświadczają i chronią siedliska wodne” dążą do kolejnego celu, który powinien zyskać jeszcze więcej uwagi niż wcześniej: wolontariusze nabywają dogłębną wiedzę, stosują ją i przekazują innym.

Z koncepcją tego projektu, EUROPARC Deutschland wziął udział w konkursie na Niemiecką Nagrodę Ochrony Przyrody 2013, w którym znalazł się wśród nagrodzonych. Nagroda pieniężna umożliwiła wprowadzenie w latach 2014 i 2015 zaplanowanych rozwiązań. Planowane jest wprowadzanie kolejnych zamierzeń.

Więcej informacji nat: http://ungehindert-engagiert.de/ (po niemiecku).

Uczynić naturę dostępną i przyjazną rodzinie - to cel siedmiu partnerów z regionu Münster, którzy połączyli siły, aby stworzyć możliwości doświadczania przyrody wszystkim odwiedzającym. W regionie znajdują się liczne Stacje Biologiczne, gdzie specjalnie wyszkoleni przewodnicy z przyjemnością pokażą okoliczną przyrodę i krajobrazy oraz zabiorą Cię w odkrywczą podróż po ich ojczyźnie. Informacje w języku niemieckim na: www.wegbar.de

Organizacja Fundación Global Nature przeprowadza kursy i szkoli wolontariuszy w zakresie prawidłowego używania wózków inwalidzkich typu Joëlette na górskich szlakach. Uczy pielęgnacji sprzętu i sposobu prowadzenia wózków. Program ten został stworzony w 2013 roku we współpracy ze stowarzyszeniem „Montaña para Todos” (hiszp. „Góry dla każdego”). Kursy i wycieczki odbywają się w różnych miejscach atrakcyjnych przyrodniczo. Przez wiele lat projekt „Przyroda w Parkach Narodowych dla wszystkich” był organizowany w parkach Picos de Europa i Monfragüe.

Więcej informacji na: https://fundacionglobalnature.org/proyectos/naturaleza-para-todos/ (po hiszpańsku).